หนึ่งแพลตฟอร์มพิชิตทั่วหล้า Alibaba กับ JD ขนส่งใคร ดีกว่ากัน? (3)

Alibaba จากเดิมที่มีจุดอ่อนเรื่องการขนส่ง ก็เลยใช้วิธีรวบรวม “พันธมิตร” ขนส่ง และสร้างบริษัท Cainiao เพื่อเข้ามาบริหารจัดการข้อมูลอันมหาศาล จัดการขนส่งได้ทันท่วงที เรียกว่าได้ว่าเป็น “Platform Model”

ต่างจากบริษัทคู่แข่ง หมายเลยหนึ่ง อย่าง Jindong หรือที่เรารู้จักในนาม JD ที่มีบริษัทใหญ่อย่าง Tencent หนุนหลัง

โดย JD เลือกที่จะลงทุนระบบขนส่ง ทั้งเรื่องรถขนส่ง การจ้างคน และคลังสินค้า ด้วยตัวเอง หรือเรียกว่า ใช้ “Direct Model”

เราลองไปดูรูปแบบธุรกิจของ Cainiao กันในรายละเอียด

════════════════

หาราคาขนส่งทั่วโลก ที่ดีที่สุด

www.zupports.co

════════════════

1) การบริหารจัดการด้านโลจิสติกส์ แบ่งเป็น 2 ส่วน

ส่วนแรก มี code-name ว่า “Skynet” (แหม่ ยังกะหนัง Terminator)

โดย Skynet โฟกัสการจัดการข้อมูล และการติดตามสถานะสินค้า

Cainiao business model Cr. Jing Chen

ส่วนที่สอง มี code-name ว่า “Ground network” คือการที่ Cainiao ลงทุนซื้อที่ดิน เพื่อสร้างศูนย์กระจายสินค้า และคลังสินค้า (รายละเอียดในตอนที่แล้ว)

ในขณะที่ รถขนส่ง และการขนส่งระหว่างคลังสินค้า และขนส่งไปที่บ้านลูกค้า ทาง Cainiao ไม่ได้ลงทุนเอง แต่ใช้บริการของบริษัทขนส่งที่เป็นพันธมิตร

นอกจากนี้ทาง Cainiao ยังลงทุนระบบ IoT (Internet of Things)

และระบบประมวลผลบนคลาวด์ (Cloud Computing) เพื่อที่จะแชร์ข้อมูลกันระหว่างบริษัทพันธมิตร

2) Cainiao จะได้รายได้ค่าเช่าพื้นที่คลังสินค้า โดยมีกลุ่มลูกค้าคือ พ่อค้าแม่ค้าบนเถาเป่า ที่มาเช่าคลังสินค้า

และบริษัทผลิตไฟฟ้า ที่มาเช่าพื้นที่ ทำตัวเป็นคล้ายๆ บริษัท WHA ที่ให้เช่าพื้นที่คลังสินค้า

โดยมีตัวเลขเปรียบเทียบ ว่าโดยเฉลี่ย ค่าขนส่งของผู้ใหบริการขนส่งรายย่อย อยู่ที่ 20-25 บาทต่อสินค้า 1 ชิ้น ในขณะที่ผู้บริการขนส่งที่มีคลังสินค้าให้ด้วย จะอยู่ที่ ประมาณ 50 บาทต่อชิ้น

ด้วยค่าบริการที่ต่างกันเท่าตัว และการที่มีคลังสินค้าเอง ก็จะสามารถควบคุมความรวดเร็วและความถูกต้องในการส่งสินค้าได้

บริษัท e-commerce ส่วนใหญ่ในจีน จึงเลือกที่จะลงทุนคลังสินค้าเอง รวมไปถึง Alibaba เองด้วย

นอกจากนี้ Cainiao ก็ยังสามารถใช้บริการคลังสินค้าของพันธมิตร เป็นส่วนเสริมได้ ผ่านระบบข้อมูลที่เชื่อมถึงกันครบ

3) การเชื่อมโยงข้อมูลของ ระบบ Skynet และ Ground network ทำให้ Cainiao สามารถบริหารจัดการข้อมูลการขนส่งได้ทั้งหมด โดยเหล่าพันธมิตรขนส่งของ Alibaba ก็จะไปปรากฏชื่อ ในแพลตฟอร์ม e-commerce ทั้ง Taobao และ Tmall

ซึ่งความเชื่อมโยงไม่จำกัดแค่ระบบขนส่ง แต่รวมระบบการจ่ายเงินออนไลน์ และการจ่ายเงินปลายทาง หรือ Cash on delivery

Cr. Cainiao

4) การใช้งาน Big data และการใช้พันธมิตร ทำให้ Cainiao ไม่ต้องจ้างคนเยอะจนเกินไป

โดยในช่วงปี 2558 หรือ 2 ปี หลังจากก่อตั้ง บริษัท Cainiao มีพนักงาน 1,000 คน แต่มีการประสานงานกับผู้คนมากกว่า 200 ล้านคนใน 1 วัน

เพื่อจัดการพัสดุมหาศาล ประมาณ 35 ล้านชิ้น ต่อวัน!

(ตัวเลขที่ขนส่งวัน Single Day 11.11 ปีที่แล้วคือ 1.3 พันล้านชิ้น)

5) Cainiao ยังได้ทำการลดต้นทุน ค่าเอกสาร โดยการหันมาใช้เอกสารอิเลกทรอนิกส์แทน ซึ่งช่วยทำให้ส่งพัสดุได้เร็วขึ้น 30% และลดต้นทุนค่าเอกสารมากกว่า 50% รวมๆ เป็นเม็ดเงินปีละกว่า 6,000 ล้านบาท

Cr. Cainiao

ในขณะที่ JD ยอมเจ็บปวด คือ ลงทุนระบบขนส่งเองอย่างหนัก ทั้งรถขนส่ง คลังสินค้า อีกทั้งยังเก็บสต๊อกสินค้าเองอีกด้วย

คือทาง JD เลือกใช้โมเดลแบบของ Amazon

บริษัทขนส่งของ JD เอง เริ่มเท่าทุน หรือ Breakeven เมื่อปี 2562 ที่ผ่านมานี้เอง หลังจากเปิดดำเนินการได้ 5 ปี แต่ก็ถือว่าคุ้มค่า

โดยทาง JD มีเครือข่าย คลังสินค้าของตัวเองมากกว่า 600 แห่ง ใน 28 เมือง เรียกได้ว่า ทั่วประเทศจีน

และดูเหมือนว่าช่วงนี้ที่เกิดสถานการณ์โควิด-19 ทาง JD จะได้รับผลบุญ…เอ้ยเม็ดเงินที่ทาง JD ลงทุนไปเพื่อสร้างฟลีท รถขนส่งของตัวเอง กำลังส่งผลดีต่อบริษัท

โดยจากบทวิเคราะห์ของทาง Nikkei Asian Review ระบุว่า

ทาง JD คาดการณ์ยอดขายของบริษัทในไตรมาสที่ 1 ปี 2563 จะเติบโตอย่างน้อย 10% ในขณะที่ Alibaba มีการเตือนว่า ยอดขายไตรมาส 1 อาจลดลง

สาเหตุหลักที่ผู้บริหารของ JD เคลมไว้ก็เป็นเพราะทาง JD มีรถขนส่ง ระบบโลจิสติกส์ และมีสต็อกสินค้าเป็นของตัวเอง ทำให้สามารถขายของ และส่งของให้ลูกค้าได้ ทันท่วงที

ตามปริมาณความต้องการที่พุ่งสูงขึ้นมากในช่วงโควิด-19

JD logistics Cr. Asian Nikkei

ตรงข้ามกับทาง Alibaba และ Cainiao ที่พึ่งพา สต็อกสินค้าของพ่อค้าแม่ค้า และผู้ให้บริการขนส่งที่เป็นพันธมิตร ส่งผลให้ช่วงวิกฤตแบบนี้

กลับไม่สามารถส่งของได้ทันความต้องการได้

(แตกต่างจากช่วง 11.11 ที่บริษัท น่าจะพอพยากรณ์ และเตรียมความพร้อมของสินค้าและระบบขนส่ง เผื่อเอาไว้ได้ พอเจอวิกฤตแบบนี้ ก็เข้าใจได้ว่า

ผู้ให้บริการขนส่งเองที่เป็นพันธมิตรของ Cainiao ก็คงเลือกเหมือนกัน

คือ เลือกทำงานให้คนที่จ่ายเงินดีกว่า)

ทั้งนี้ คงไม่ได้มีคำตอบตายตัวว่า หากบริษัทอยากขยายธุรกิจ ควรตัดสินใจอย่างไรดี จะเลือกลงทุนเองเป็น Direct Model หรือว่าใช้เงินลงทุนคนอื่นดี ทำแบบ Platform Model

หลักๆ คงต้องมองไปที่กลยุทธ์ภาพรวม, ทรัพยากรของบริษัท, และมองไปที่คู่แข่งด้วย

ดูเหมือน Alibaba จะใช้กลยุทธ์ แตกกิจการไปทุกๆ ส่วนที่เกี่ยวข้อง

โดยเฉพาะ ด้านธุรกิจการเงินอย่าง Ant Financials

การลงทุนระบบขนส่งด้วยตัวเองทั้งหมด จึงอาจไม่ใช่ทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับ Alibaba

หากเราพิจารณาภาพการแข่งขัน ใน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ก็ดูเหมือนภาพจะคล้ายๆ กับในจีนเมื่อ 10 ปีที่แล้ว

นั่น คือ มีการแข่งขันกันอย่างสูง ของผู้ให้บริการขนส่ง ทั้งรายใหญ่ และรายย่อย รวมๆ กันเกือบ 20 เจ้า

ซึ่งทาง Lazada (ที่ถือหุ้นโดย Alibaba) เองก็ลงทุนทำขนส่งของตัวเองบางส่วน คือ Lazada Express (LEX) มาก่อนหน้า

ดังนั้นการที่มีแพลตฟอร์ม ที่มาเชื่อม e-commerce กับ บริษัทขนส่งแต่ละเจ้า แบบของ Cainiao ก็ดูสมเหตุสมผลดี (ผู้ให้บริการขนส่งมากราย)

และทาง Cainiao เอง ก็ได้เข้ามาลงทุนคลังสินค้า (ปลอดภาษี) ใน AEC ในไทยเป็นที่เรียบร้อย

ทำให้ภาพการแข่งขันในอนาคตกำลังเปลี่ยนไป…

Cainiao มาแล้วนะจ๊ะ เตรียมตัวให้ดี!